محمد بن محمد بابرتیبابِرتی، اکمل الدین محمّد بن محمدبن محمود، دانشمند حنفی مذهب در قرن هشتم است. ۱ - مشخصات بابرتیدر بابرت (=بایبورد) از شهرهای ناحیه ارزروم به دنیا آمد و در همان‌جا به تحصیل پرداخت. سپس به حلب و از آن‌جا به قاهره رفت و نزد اساتید آن شهر، از جمله ابوحیّان و شمس الدین اصفهانی، به فراگرفتن ادبیات و حدیث و تفسیر و فقه و اصول و کلام پرداخت و سرانجام شیخ خانقاه شد. ابن حجر در الدررالکامنة از او به احترام یاد کرده است. بابرتی در رسیدگی به امور عامّه مردم کوشا بود، ولی از پذیرش مناصب رسمی، حتی منصب قضا سرباز می‌زد؛ با اینهمه نزد حاکمان روزگارِ خود محترم بود و توصیه‌ها و درخواست هایش مقبول می‌افتاد. [۱]
ابن حجر عسقلانی، الدرر الکامنة، حیدرآباد ۱۹۴۵، ج ۴، ص ۲۵۰.
[۲]
ابن عماد، شذرات الذهب، بیروت ۱۳۹۹/۱۹۷۹، ج ۶، ص ۲۹۳-۲۹۴.
[۳]
خیرالدین زرکلی، الاعلام، بیروت ۱۹۸۶، ج ۷، ص ۴۲.
[۴]
عمررضا کحاله، معجم المؤلفین، بیروت (تاریخ مقدمه ۱۳۷۶/۱۹۵۷)، ج ۱۱، ص ۲۹۸-۲۹۹ .
۲ - آثاربه رشته های گوناگون علوم اسلامی احاطه داشت و علاوه بر تألیف کتاب در فقه و کلام و تفسیر، شروح و حواشی قابل توجّهی برشماری از متون درسی و علمی نوشته است، مانند: التقریر، شرح بر اصول بَزْدَوی، الصدفه الملیّة، شرح بر الفیه ابن مُعْطی در نحو؛ عقیدة الطوسی، شرح بر تجرید الکلام خواجه نصیرالدین طوسی؛ شرح بر تلخیص المفتاحِ خطیب قزوینی؛ شرح بر فرائض السجاوندی (الفرائض السّراجیّة) در روش شرعی تقسیم ارث؛ حاشیه بر تفسیر کشّافِ زمخشری؛ تحفة الابرار، شرح بر مشارق الانوار صغانی در حدیث؛ الانوار، شرح بر منار الانوار نَسَفی در اصول؛ النقود و الردود، شرح بر مختصر المنتهی ابن حاجب در اصول؛ شرح بر الفقه الاکبر منسوب به ابوحنیفه درکلام. [۵]
ابن حجر عسقلانی، الدرر الکامنة، حیدرآباد ۱۹۴۵، ج ۴، ص ۲۵۰.
[۶]
ابن عماد، شذرات الذهب، بیروت ۱۳۹۹/۱۹۷۹، ج ۶، ص ۲۹۳-۲۹۴.
[۷]
خیرالدین زرکلی، الاعلام، بیروت ۱۹۸۶، ج ۷، ص ۴۲.
[۸]
عمررضا کحاله، معجم المؤلفین، بیروت (تاریخ مقدمه ۱۳۷۶/۱۹۵۷)، ج ۱۱، ص ۲۹۸-۲۹۹ .
۳ - سال درگذشتبابرتی در رمضان ۷۸۶ درگذشت. ۴ - فهرست منابع(۱) ابن حجر عسقلانی، الدرر الکامنة، حیدرآباد ۱۹۴۵. (۲) ابن عماد، شذرات الذهب، بیروت ۱۳۹۹/۱۹۷۹. (۳) مصطفی بن عبدالله حاجی خلیفه، کشف الظنون، بیروت ۱۴۱۰/۱۹۹۰. (۴) خیرالدین زرکلی، الاعلام، بیروت ۱۹۸۶. (۵) عمررضا کحاله، معجم المؤلفین، بیروت (تاریخ مقدمه ۱۳۷۶/۱۹۵۷). ۵ - پانویس
۶ - منابعدانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «بابِرتی»، شماره۴۸. |